Berichten

Ruimte voor maakindustrie in stad droogt op

De opname van bedrijfsruimte is in 2017 op een recordhoogte van 4,5 miljoen m2 uitgekomen. Eerdere records kwamen uit op een opname van 3,6 miljoen m2 bedrijfsruimte in een jaar.

De leegstand is met 17 procent afgenomen tot 2,8 procent van de voorraad, een niveau dat ver onder de norm ligt van een gezonde bedrijfsruimtemarkt. Cushman & Wakefield roept daarom op tot behoud van de maakindustrie in steden omdat dit van belang is voor levendige steden.

De cijfers over de bedrijfsruimtemarkt staan in de nieuwste editie ‘Nederland Compleet’ van vastgoedadviseur Cushman & Wakefield. Het segment bedrijfsruimte is in het onderzoek onderverdeeld naar industrieel en logistiek vastgoed. De recordopname van industrieel vastgoed van 2 miljoen m2 in 2017 is een stijging van 13 procent ten opzichte van 2016. De opname van logistiek vastgoed steeg afgelopen jaar met maar liefst 39 procent naar 2,5 miljoen m2.

Volgens hoofd research Frank van der Sluys van Cushman & Wakefield bevestigen de cijfers de economische hoogconjunctuur in Nederland. ‘Zowel de maakindustrie als de transport- & logistieksector groeien sterk, net als de banen in de industrie. Door de behoefte aan wonen in steden wordt de maakindustrie steeds meer de stad uitgeduwd waardoor de markt voor industrieel vastgoed daar op dit moment te krap is. Hoewel er behoefte aan woningen is, moeten we waken voor een monocultuur. Onze steden moeten groeien, want naast alle functies die in een stad thuishoren heeft ook de maakindustrie toegevoegde waarde voor een stad.’

Krappe markt
De leegstand van bedrijfsruimte is in een jaar tijd met 17 procent (1,6 miljoen m2) sterk gedaald tot 7,8 miljoen m2. Hiervan betreft 6,6 miljoen m2 industrieel vastgoed en 1,2 miljoen m2 logistiek vastgoed. Afgezet tegen de jaarlijkse ingebruikname ligt het aanbod industrieel vastgoed ruim drie keer hoger. In het segment logistiek vastgoed is de markt met twee keer zoveel vraag als aanbod, zeer krap. De vraag is nog altijd sterk gericht op nieuwe distributiecentra die op maat worden gemaakt.

Nederland weet nog altijd veel logistiek dienstverleners aan zich te binden die vanuit Europese distributiecentra een groot Europees afzetgebied bedienen. Mede doordat deze afzetgebieden steeds groter worden, neemt de behoefte aan grootschalige distributieruimten toe. Deze grote transacties stuwen de opname. Nieuwbouwplannen die nog niet in uitvoering zijn, worden niet meegenomen in het aanbod. Dit blijkt ook uit de top 10 grootste bedrijfsruimtetransacties in 2017. De hele top 10 bestaat uit logistiek vastgoed en in negen gevallen gaat het om nieuwbouw. De grootste transactie vond plaats in Lelystad waar Inditex 170.000 m2 gaat gebruiken.

Geografische spreiding
Door de nadruk op grootschalige transacties is de geografische spreiding van logistiek vastgoed beperkt. In totaal is de opname in 2017 verspreid over 57 plaatsen in Nederland waarmee de top 10 goed is voor 57 procent van de opname. De top 10 plaatsen waar de hoogste opname in logistiek vastgoed heeft plaatsgevonden, is een mix van hotspots waarbij multimodaliteit doorslaggevend is en hotspots waarbij multimodaliteit en de nabijheid van consumenten cruciaal is.

De ingebruikname van industrieel vastgoed kent een veel grotere geografische spreiding. De top 10 is goed voor ‘slechts’ 22 procent van de landelijke opname, maar bestaat ook uit omvangrijke transacties tussen 12.500 en 35.000 m2. De totale opname is verdeeld over 318 plaatsen. In 2017 is in Amsterdam het meeste industriële vastgoed in gebruik genomen, gevolgd door Den Bosch en Rotterdam. De top 10 laat zien dat nabijheid van consumenten cruciaal is.

Hoofd Industrial Jan Verhaegh van Cushman & Wakefield ziet de groei van industrieel vastgoed zich gelijkmatig verdelen over Nederland. ‘Wel geldt dat wij negen industrieel economisch sterke gebieden onderscheiden. Naast de Randstad zien we uitschieters in de regio’s Twente, Zwolle, Arnhem-Nijmegen en Brabant. Op veel plekken in deze regio’s wordt de opname geremd door schaarste aan kwalitatief hoogwaardig aanbod.’

 

Bron: Vastgoed markt

/door

Herstel Nederlandse bedrijfsruimte markt

De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt heeft in 2015 een duidelijk herstel te zien gegeven. Er is fors meer geïnvesteerd in Nederlandse bedrijfsruimte, vooral door Angelsaksische partijen.

Daarnaast werd er onder invloed van de verbetering van de economische situatie circa 35% meer oppervlakte aan bedrijfsruimte verkocht en verhuurd dan in 2014. Het aanbod van te koop en te huur staande bedrijfsruimten nam in 2015 licht af. Dit blijkt uit analyse van NVM Business.

NVM-brancheorganisatie-taxatie-en-vastgoed

Forse groei beleggingsvolume nieuwbouw

In 2015 is voor circa 1,37 miljard euro in Nederlandse bedrijfsruimten belegd. Dat is 20% meer dan het jaar ervoor. Deze groei werd voornamelijk veroorzaakt doordat er meer nieuwbouw plaatsvond; het beleggingsvolume in dit segment is daardoor bijna verdubbeld. Van het totale beleggingsvolume kwam 86% uit het buitenland. Evenals vorig jaar waren vooral Angelsaksische partijen actief op de bedrijfsruimte markt.

Opname logistiek vastgoed flink toegenomen

Ook het logistieke vastgoed profiteerde van het marktherstel. De opname van distributiecentra en grootschalige opslagruimten kwam in 2015 uit op circa 1,2 miljoen m². Daarmee is ruim 20% meer vierkante meter logistiek vastgoed verkocht en verhuurd dan het jaar ervoor. De groei van de sector e-commerce is hier een belangrijke aanjager van.

Meer transacties op de bedrijfsruimtemarkt

Gemeten in objecten vanaf 100 m² kwam de opname van bedrijfsruimten in totaal uit op circa 5,9 miljoen m², tegen 4,3 miljoen m² in 2014. Niet alleen werd er een groter oppervlakte opgenomen, ook het aantal transacties zat in de lift. Er vonden circa 12% meer transacties plaats dan in het voorgaande jaar.

Aanbod sinds jaren licht afgenomen

Ook aan de aanbodzijde was het herstel van de bedrijfsruimtemarkt zichtbaar. Eind 2015 stond in totaal circa 15,4 miljoen m² aan bedrijfsruimte te koop of te huur, een daling van 1,9% ten opzichte van het jaar ervoor. De daling van het aanbod deed zich voornamelijk voor in het logistieke segment. Eind 2015 stond er 2,5 miljoen m² aan logistiek vastgoed in aanbod, 15% minder dan in dezelfde periode een jaar eerder.

Structureel aanbod blijft groeien

Ondanks de afname van het aanbod is het structurele aanbod in 2015 verder gegroeid. Van het totale aantal bedrijfsruimten dat eind 2015 beschikbaar was, stond 20% meer dan drie jaar te koop of te huur. Daarvan werd 7% meer dan vijf jaar aangeboden. Het structurele aanbod bevindt zich vooral in de grootschalige, oudere bedrijfsruimten. Zowel huur- als koopobjecten stonden in 2015 gemiddeld iets langer in aanbod dan in 2014.

Huur- en koopprijzen stabiel

De gemiddelde huurprijs voor bestaande en nieuwbouw bedrijfsruimte bleef stabiel in 2015. Ook de koopprijzen voor bedrijfsruimten bleven met een minimale daling van 1,3% ten opzichte van 2014 op niveau.

Verwachtingen voor 2016

De verwachtingen voor het komende jaar zijn positief. NVM Business verwacht dat het aanbod van bedrijfsruimte verder zal afnemen. Tevens zal onder invloed van de groei van de logistieke sector in met name Noord-Brabant, de opname een verdere stijging te zien geven. Door de toenemende vraag naar bedrijfsruimte wordt verwacht dat de prijzen in 2016 een licht herstel zullen laten zien.

Over NVM Business

De NVM is in Nederland de grootste vereniging voor makelaars en taxateurs. Zij geeft via educatie en research doelgerichte ondersteuning aan de aangesloten leden. Daarnaast zorgt zij voor belangenbehartiging richting overheid en politiek. De vakgroep NVM Business is gespecialiseerd in commercieel vastgoed – kantoren, bedrijfsgebouwen, winkels en horeca – en bestaat uit ruim 700 makelaars die zich onderscheiden door hun uitgebreide kennis van de regio’s waarin zij actief zijn. Door verdere professionalisering en het bevorderen van integriteit wil NVM Business de autoriteit worden op het gebied van commercieel vastgoed in Nederland.

Bron: NVM

Taxateur zakelijk vastgoed is aangesloten bij het NVM

/door

Herstel vraag naar niet-logistieke bedrijfsruimte

Het eerste halfjaar van 2015 liet een duidelijk herstel van de vraag naar niet-logistieke bedrijfsruimte zien. De opname lag 57% hoger ten opzichte van het eerste halfjaar in 2014.

Er was een duidelijke toename in het aantal transacties. Tegelijkertijd nam de gemiddelde oppervlakte per transactie achter af.

Dit wordt voor een belangrijk deel verklaard door een toename van de activiteit vanuit het MKB, die gemiddeld kleinere oppervlaktes huren of kopen. Dit blijkt uit het rapport De Nederlandse Bedrijfsruimtemarkt – niet-logistiek eerste halfjaar 2015 van Troostwijk Research.

Ondanks de toegenomen vraag loopt het aanbod nog altijd op. De toename zit vooral in het verouderde gedeelte van de markt, waarvoor nog nauwelijks vraag is. De huurprijzen lieten een licht herstel zien in het eerste halfjaar.

De verschillen per regio zijn echter groot. De beleggingen in niet-logistieke bedrijfsruimte namen sterk af. Vooral het uitblijven van grote portefeuille transacties is hiervan de oorzaak.

De grootste transactie in het eerste halfjaar van 2015 betrof de aankoop van een portefeuille door MStar Europe voor circa € 28 miljoen. Het betreft een portefeuille met circa 97.000 m2 zogeheten “light industrial” bedrijfsruimte. De grootste single-asset transactie betrof de aankoop van een bedrijfsverzamelgebouw van 47.000 m2 aan de Osloweg in Groningen. De koper betrof hier eveneens MStar Europe. Zij kocht het object van Brivec voor € 14,1 miljoen. MStar was met de grootste single-asset transactie en twee portefeuilletransacties in de top 5 verantwoordelijk voor een groot deel (€ 54 miljoen) van het beleggingsvolume in de niet-logistieke bedrijfsruimte in Nederland.

Top 5 Niet Logistiek transacties 2015 troostwijk research

Het volledige rapport De Nederlandse bedrijfsruimte markt niet logistiek medio 2015, met daarin de MKB activiteitsmonitor, kunt u hier downloaden.

Bron: Troostwijk.nl

/door